Meer focus na visie op W&T

Techniek wordt in de jaren die voor ons liggen steeds belangrijker. Dat is iets wat ook Stichting KOE al enige tijd scherp op het netvlies heeft. Vandaar dat de stichting in 2021 al een visie heeft ontwikkeld om W&T-onderwijs structureel de klassen in te halen. Marc Nij Bijvank, voorzitter van het college van bestuur van Stichting KOE: “We vonden het belangrijk om juist met een visie te beginnen. Doel was om zo focus aan te brengen, zodat scholen context-afhankelijk aan de slag konden gaan. En ik zeg nadrukkelijk ‘beginnen’, want daarna startte het natuurlijk pas.”  

Infrastructuur 

Inmiddels is Stichting KOE al bijna vier jaar bezig om die visie te vertalen naar doelen op schoolniveau en op les- en groepsniveau. Om de visie heen is een complete infrastructuur opgebouwd, om de vertaalslag van visie naar werkelijkheid te vergemakkelijken. Zo zijn er in het KOE-bestuur vier W&T-experts aangesteld die namens de stichting scholen motiveren, inspireren, verbinden en motiveren bij het vormgeven van hun W&T-onderwijs. Katja van Well, beleidsadviseur ICT bij Stichting KOE: “Deze experts organiseren netwerkbijeenkomsten voor W&T-coördinatoren die deze ontwikkeling op schoolniveau weer verder proberen te brengen. Dit schooljaar hebben we deze netwerkbijeenkomsten ook opengezet voor andere stichtingen (VCO en Consent).” ‘Leren voor later’ is de ideologische onderbouwing die W&T urgentie geeft en daarmee de motor draaiende houdt.  

Diskoever 

Voordat de visie op W&T er lag had Stichting KOE eerder al het Diskoever Lab in het leven geroepen, een fysieke locatie met een lasersnijder, een 3D-printer, een green screen muur en twee experts die alles weten van W&T in het onderwijs. Het lab was opgericht om leerlingen en nadrukkelijk ook hun leerkrachten alvast kennis te laten maken met innovatieve technologie. Marit Kruiskamp, beleidsadviseur onderwijs, kwaliteit en innovatie bij Stichting KOE: “De collega’s van Diskoever gingen ook naar scholen toe. Omdat dit gebeurde toen er nog geen hulpvraag van scholen lag en de visie op W&T-onderwijs nog ontbrak, was het hard werken om W&T in de curricula van de scholen te krijgen. Maar daardoor kregen we wel uit de eerste hand al vroeg mee waar scholen mee worstelden. Daardoor werd bijvoorbeeld al snel duidelijk dat leerkrachten ook nieuwe vaardigheden nodig hadden om W&T-onderwijs goed te kunnen geven.” 

Kids4Twente 

En dan is er het voordeel dat in datzelfde Enschede ook Kids4Twente met W&T-onderwijs stevig aan de weg timmert. Marit: “Kids4Twente verzamelt als het ware allerlei mogelijkheden op het terrein van W&T-onderwijs. De scholen die met onze visie aan de gang wilden, konden deelnemen aan Kids4Twente, zodat zij snel een passende activiteit voor specifieke doelgroepen hadden. Via Kids4Twente leren de leerkrachten lessen ontwikkelen zodat zij met deze nieuwe vaardigheden W&T onderwijs  kunnen geven.” 

Gezamenlijkheid 

Het ontwikkelen van de stichtingsvisie op W&T en de vertaling daarvan naar de praktijk doen bestuur en scholen steeds in gezamenlijkheid. “Marit: “Dat doen we eigenlijk ook via Ontwerpend en Onderzoekend Leren (OOL), ofwel dezelfde methodiek als die we bij W&T inzetten. We zeggen niet: school, hier moet je over een paar jaar staan.” “We doen het echt samen met de scholen”, vult Marc aan. “Er zit immers heel veel kennis daar. Inzichten van onze scholen gebruiken, landelijke ontwikkelingen volgen en elkaar voortdurend bevragen, iets uitproberen en daarna aanpassen: dat zijn manieren om steeds samen vervolgstappen te bepalen.”  

Kwaliteitszorgcyclus 

W&T is inmiddels een vast onderdeel van de kwaliteitszorgcyclus binnen stichting KOE. Marit: “Zo zijn ‘Leren voor later’ en het stimuleren van digitale geletterdheid vaste gespreksonderwerpen op de agenda als we overleggen met scholen. Via het afnemen van een W&T-kompas helpen we bovendien scholen om ontwikkeldoelen te formuleren die aansluiten bij de visie van de school. Daarbij is het al lang niet meer de vraag óf we dat kompas gaan afnemen, hooguit wanneer we dat gaan doen.” Scholen hebben bovendien allemaal hun eigen kwaliteitskaders. Marit: “Komende periode gaan we aan de slag om die kaders te vertalen naar concrete doelen.”  

Integreren 

Het is de ambitie van Stichting KOE om in de toekomst W&T te integreren in alle vakken. Een behoorlijke ambitie waar inmiddels veel betrokkenen al warm voorstander van zijn. Marc: “Aanvankelijk vlogen we W&T nog aan als kansrijk onderwijs, waardoor kinderen breder leren kijken dan alleen rekenen en taal. Maar tijdens een sessie die wij organiseerden vloog wetenschapsjournalist Mark Mieras het precies andersom aan: dat je als kind via W&T vaardigheden leert waardoor je ook meteen beter wordt in rekenen en taal. Dat maakt dat W&T ineens niet meer iets is wat we erbij of extra doen. Dat was een belangrijk inzicht voor velen.” 

Drie doelen 

Komende schoolplanbeleidsperiode, zo is de verwachting, gaan scholen deze ontwikkeling naar integratie verder inzetten. Marc: “Idee is om W&T te integreren in taal en rekenen en andersom.” Daarnaast zijn er drie grotere doelen gedefinieerd. Doel is bijvoorbeeld dat docenten in 2026 een positieve grondhouding hebben ontwikkeld ten aanzien van W&T. Marit: “Sterker nog, we hebben zelfs de ambitie om op dit gebied een voorbeeld te zijn voor de rest van het land.” “Stichting KOE werkt bovendien toe naar ‘volwaardige didactische bouwstenen’ voor W&T. En naar ICT die daarop aansluit, in combinatie met een leerlijn digitale geletterdheid”, vult Marit aan.  

Techkwadraat 

Techkwadraat kan W&T bij Stichting KOE nog een extra slinger geven, zo is de verwachting. Marc: “Want we zijn op de goede weg, maar we zijn er nog niet. Zo willen we een aanvraag indienen om de functie van W&T-coördinatoren meer te kunnen gaan borgen, zodat zij echt een duidelijkere rol krijgen binnen scholen. We gaan bijvoorbeeld ook taakomschrijvingen maken: wat kun je van een W&T-expert of van een ICT-coördinator verwachten, maar ook van een leerkracht die W&T onderwijs kan geven en leerlingen digitaal geletterd kan maken? En natuurlijk blijven we er hard aan werken om alle doelen ook komende jaren op schoolniveau te vertalen naar les- en groepsniveau.” 

Techkwadraat kan misschien ook helpen om dat meer in samenwerking te gaan doen. Met het bedrijfsleven bijvoorbeeld, denkt Marc ten slotte: “Veel technische industrie heeft immers goed gekwalificeerde medewerkers nodig. Sterk Techniekonderwijs (STO) pakt dat nu al op in de regio. Wellicht kunnen wij aanhaken. Het zou zonde zijn als we afzonderlijk het wiel gaan uitvinden.” 

Tips van Stichting KOE:

Wat zijn geleerde lessen van de aanpak van Stichting KOE? Dit zijn de antwoorden van Marc Nij Bijvank, Marit Kruiskamp en Katja van Well:

• Begin met het ontwikkelen van een brede, onderbouwde visie. Zorg dat je W&T structureel inbedt in je beleid.
• Faciliteer de ontwikkeling van W&T. Doe dat met een kartrekker die kritisch is: ‘Waarom doen we dat zo?’
• Ontwikkel een infrastructuur die helpt om jouw visie in de praktijk te laten landen.
• Help leerkrachten indien nodig over hun drempelvrees heen.
• Breng ook focus aan. Besef dat de implementatie van jouw visie tijd kost. Voorkom dat het te snel moet. Pak het daarom gefaseerd aan.
• Besteed vooraf ook ruimschoots aandacht aan het uitleggen van nut en noodzaak van beoogde ontwikkelingen. Werk aan overtuiging en houding. Zorg dat de kern van je urgentie helder is.