Gottfredson - Hoe individuen beroepskeuzes maken
Gottfredson's “Theory of Circumscription, Compromise, and Self-Creation” biedt een framework voor het begrijpen van hoe mensen hun beroepskeuzes maken.
Ondanks de groeiende vraag naar technisch geschoold personeel op de arbeidsmarkt, twijfelen veel jongeren nog steeds over het kiezen van een technisch profiel of bètatechnische opleiding. Om inzicht te krijgen in de belangrijkste twijfels rondom dit keuzeproces, heeft Youngworks in opdracht van Jet-Net 2023 onderzoek uitgevoerd naar deze zogenoemde twijfelaars.
Meer dan 1.000 jongeren werd gevraagd naar hun profielkeuze en ervaringen met bètatechniek op school. Om meer inzicht te krijgen in de specifieke groep die twijfelt over een N-profiel of bètatechnische opleiding, zoomde we met dit nieuwe onderzoek in op de specifieke groep jongeren die twijfelt over hun profiel- of studiekeuze. Youngworks interviewde 52 jongeren (havo-vwo leerlingen en hbo-wo studenten) en 12 onderwijsprofessionals (mentoren en decanen).
Jongeren ervaren hun profiel- en studiekeuze als een kwetsbare keuze, zo blijkt uit het onderzoek. Enerzijds zien jongeren in dat je met een N-profiel of bètatechnische opleiding waardevolle kennis opdoet, anderzijds vinden ze de keuze erg kwetsbaar. Drie grote uitdagingen vallen op:
‘Kan ik het N-profiel of de bètatechnische opleiding wel aan?’ Dit is een veelgestelde vraag onder jongeren. Er heerst het idee dat deze vakken en opleidingen moeilijker zijn vanwege het hogere abstractieniveau en de opbouwende aard van de theorie. Het technisch zelfvertrouwen van een groot deel van de twijfelaars is fragiel, ze zijn onzeker of ze het niveau wel aankunnen.
Enthousiaste docenten zijn wederom cruciaal gebleken. Jongeren geven aan dat een goede uitleg heel belangrijk is, zeker omdat de stof soms lastig in één keer te begrijpen is. Daarnaast is verlevendiging van de theorie onmisbaar. Jongeren hebben veel visuele voorbeelden van docenten nodig, denk aan practica en praktijkvoorbeelden.
Jongeren zien het rijke toekomstberoepsbeeld voor zich. Zo zijn redenen om juist wél voor een N-profiel of bètatechnisch profiel te kiezen dat ze een gunstig arbeidsmarktperspectief tegemoet treden. Toch hebben veel jongeren nog geen goed beeld van de uiteenlopende beroepsperspectieven in de bètatechniek. Vaak kennen ze alleen enkele (klassieke) beroepen, en die spreken lang niet alle twijfelaars aan.
Het onderzoek laat ook zien dat de profielkeuze-twijfelaars erg beïnvloedbaar zijn voor wat hun sociale kring doet en zegt, met name als het gaat over de moeilijksheidsgraad van het N-profiel. Ouders, klasgenoten, vrienden, bovenbouwleerlingen en onderwijsprofessionals zijn op verschillende manieren bepalend voor de uiteindelijke keuze die ze maken.
Twijfelaars geven aan dat beeldverbredende loopbaanoriëntatie en -begeleiding nodig is. Waarbij ruimte is om zoveel mogelijk zelf te ervaren, zien en met professionals en studenten in gesprek te gaan. Profielkiezers hebben vooral behoefte aan beeldverbreding ten aanzien van de verschillende rollen: wat is er allemaal te doen? En studiekiezers hebben behoefte aan antwoorden op specifieke LOB-vragen als: Hoe kan ik mijn talenten benutten? Past het type mensen bij de opleiding en in het werkveld bij mij? Welke rollen kan ik binnen een bedrijf vervullen? Het is belangrijk dat hierbij vooral aandacht wordt besteed aan bètatechnisch ondernemerschap, bètatechnisch leiderschap, impactvolle bètatechniek, sociale en samenwerkende bètatechniek en bètatechniek op het snijvlak met andere disciplines. Want juist op deze vlakken zijn de beelden van de mogelijkheden van twijfelaars nu vaak nog erg beperkt.