Met Gender Scan naar meer kansengelijkheid

Woorden doen ertoe. Dat is de vaste overtuiging van Randy Bosch, docent op het Almere College. Hij heeft het praktijkgerichte programma ‘Technologie en toepassing’ daarom sinds kort omgedoopt tot ‘Social Design’. “Want bij het woord ‘techniek’ gaan bij grote groepen meisjes meteen de luiken dicht.” Deze omzetting zorgt voor meer kansengelijkheid en minder genderstereotypering, ziet hij.

Hoe voorkomen we in ons onderwijs dat talenten niet optimaal benut worden? Vanwege kansenongelijkheid en genderstereotypering? Dat is een vraag waar Randy dagelijks mee bezig is. “Want het is een bekend fenomeen dat leerlingen bij het uitstippelen van hun toekomst maar al te vaak worden beïnvloed door onbewuste ideeën en verwachtingen, bijvoorbeeld over de rol en het gedrag van mannen en vrouwen in onze samenleving. Met als risico dat ze niet hun eigen interesses en talenten volgen. En dat niet iedereen dezelfde keuzevrijheid en daarmee dezelfde kansen krijgt.”

Ook op het Almere College is dat vermoedelijk de dagelijkse praktijk, denkt Randy. “We hebben het idee dat we dit best goed doen, maar als ik dan zie dat slechts één meisje op vmbo-tl natuur- en scheikunde (NaSk) in haar vakkenpakket kiest, dan doet dat vermoeden dat we er nog niet zijn.” Daarom heeft hij onlangs de Gender Scan van VHTO op zijn school laten uitvoeren. Deze organisatie zet zich in om de participatie van meiden en vrouwen in bèta, techniek en IT te verhogen. Randy: “Voor deze scan zijn er gesprekken gevoerd met docenten, de directie en met leerlingen. Centraal stonden vragen als: ‘is er nagedacht over kansengelijkheid’, ‘bieden we iedereen evenveel aan’, ‘hoe ziet ons LOB-traject eruit’,  en ‘hoe ervaren leerlingen dit?’”

Nulmeting

Randy ziet de scan als een soort nulmeting: hoe staan we ervoor? En daarna is het een kwestie van met volle kracht vooruit. “De uitkomsten laten nog even op zich wachten, maar ik ga ervanuit dat we nieuwe inzichten opdoen en concrete handvatten krijgen hoe we kunnen zorgen voor voldoende sociale veiligheid, zodat leerlingen het aandurven om ook tegendraadse keuzes te maken.”

Tot deze uitkomsten binnenkomen zit hij bepaald niet stil. En gebeurt er al van alles. Randy: “Zo was ik laatst getuige van een onderonsje tussen twee collega’s in de docentenkamer, waarbij de een vertelde hoe vanzelfsprekend het is om haar nichtje gender stereotyperende cadeautjes te geven. Heel belangrijk, denk ik, want bij bewustwording begint de verandering.” Ook heeft het Almere College inmiddels al een aantal ‘red flags’ gedefinieerd. Randy: “Voor momenten waarop we alert moeten zijn of we wel het juiste doen. Zoals als leerlingen hun vakkenpakket kiezen. Wij vragen ons dan af: ‘is dit een gebruikelijke uitkomst, of hebben we hier iets laten liggen om leerlingen gelijke kansen te bieden?’”

Social Design

Onlangs heeft hij zelf met een collega bovendien het praktijkgerichte programma ‘Technologie en Toepassing’ van een andere naam voorzien. “Op een gegeven moment kregen wij in de gaten dat bij het woordje ‘techniek’ grote groepen meiden mentaal afhaken. Dat woordje zat echt in de weg. Dus dachten wij: wat als we daar iets anders voor verzinnen en kiezen voor een hele andere benadering? En dat we techniek gaan inzetten als middel, niet als doel.”

De nieuwe benaming van zijn programma werd ‘Social Design’. Randy: “Een neutrale benaming die niemand afschrikt. Centraal in de aanpak staan maatschappelijke uitdagingen. Die combineren we met de belevingswereld van leerlingen: wat leeft er bij hen? Vervolgens is techniek een middel om daar handen en voeten aan te geven.” Zo heet de eerste module van dit examenvak ‘Wie ben ik?’. Randy: “De slotopdracht die daarbij hoort is dat leerlingen een interactief kunstwerk over zichzelf maken. Het gevolg is dat leerlingen zich automatisch gaan verdiepen in het programmeren en allerlei andere technische toepassingen zoeken. Techniek wordt dan een manier om verder te komen.”

Lees verder onder de foto.

Co-creatie

En er is op meer gebieden winst te behalen, allemaal met dat ene doel voor ogen: meer kansengelijkheid. Randy: “Zo leggen we momenteel ons LOB-traject onder een vergrootglas. Hoe ziet dat eruit? En hoe ervaren leerlingen dat? We weten bijvoorbeeld dat op beroepenmarkten leerlingen in groepjes langs de standjes schuifelen. De peers bepalen dan in hoge mate wanneer iemand even ergens blijft stilstaan of juist doorloopt. En we weten bijvoorbeeld ook dat veel meiden met ouders die werkzaam zijn in de agrarische sector eerder lak hebben aan wat anderen vinden. Die hebben vaak net wat meer zelfvertrouwen, zelfbewustzijn en durven te zijn wie ze zijn. Hoe kunnen we dat versterken? Daar denken we over na.”

Wat nu de volgende stappen zijn? Randy: “Ik verwacht dat we met de uitslagen van de Gender Scan op meer gebieden meters kunnen gaan maken. En ik ben er een warm voorstander van om dat samen met leerlingen te doen. Anders gaan wij het weer voor ze bedenken. Het lijkt me belangrijk om in co-creatie samen aan oplossingen te gaan werken.”

Elkaar inspireren

Tegelijkertijd is het ook belangrijk om goed te weten wat het doel van alle toekomstige acties en interventies is. Randy: “Dat is in mijn optiek niet per se dat we meer meiden in de techniek willen hebben. Wel wil ik dat zij dezelfde kansen krijgen om voor techniek te kiezen. Want voordat we het weten dragen we zelf bij aan het frame waar we juist vanaf willen.”

Wellicht dat Techkwadraat Randy daarbij kan helpen. “Ik zie een consortium voor me dat op het thema gelijke kansen elkaar gaat inspireren. Nu zie je vaak nog een splitsing van praktijkgerichte programma’s op havo en vwo in een technisch gedeelte en een maatschappelijk gedeelte. Maar waarom zouden we deze twee niet vaker met elkaar combineren? Ik ben heel erg benieuwd of we daar met behulp van Techkwadraat wat beweging in kunnen krijgen.”

Tips van Almere College

Wat zijn geleerde lessen van de aanpak van het Almere College? Dit zijn de antwoorden van Randy Bosch, docent Social Design op het Almere College:

• Laten we het vooral met leerlingen zelf hebben over hoe we gelijke kansen voor iedereen kunnen realiseren en hoe we genderstereotypering kunnen voorkomen.
• Ga er ook met collega’s over in gesprek. Dat leidt tot boeiende conversaties en zorgt ervoor dat het op de agenda blijft. Het resultaat is dan dat het bewustzijn over dit onderwerp groeit.
• MT: maak er een speerpunt van. Zeg heel nadrukkelijk: ‘wij vinden dit belangrijk’. Kijk er met een open blik naar en faciliteer deze keuze.
• Verzamel mooie voorbeelden. Daar staat iedereen voor open. Zeg niet wat er verkeerd gaat. Laat in plaats daarvan het positieve alternatief zien. En stel dan vervolgens de vraag: ‘Kunnen we hier nog meer uithalen voor de toekomst?’
• Woorden doen ertoe. Bij een woord als ‘techniek’ gaat bij veel leerlingen het licht uit. Hoe anders is dat als je een neutrale benaming kiest, waarbij je techniek nog steeds inzet, maar dan eerder als middel.